Vrijdag 8 maart: internationale vrouwendag. In Brussel komen duizenden vrouwen – maar ook mannen – op straat om te pleiten voor gelijke rechten. Op zo’n mars worden altijd veel dingen geroepen: kapitalisme, verkrachtingscultuur, loonkloof … Maar wat betekenen die woorden eigenlijk?
Met de trein passeer ik Brussel-Noord. Zouden de vrouwen achter het glas zo meteen ook op de betoging te vinden zijn? Hoe dan ook, veel zin heb ik niet om deze betoging bij te wonen. Ik ben bang dat ik geviseerd ga worden als man.
Eenmaal gearriveerd blijkt dat die angst niet nodig is, want er zijn ook mannen aanwezig. Oef! Natuurlijk zijn het geen mannenhaters. Het zijn vrouwenliefhebbers.
Rond 16:40 uur kom ik aan. Net als bij de klimaatmars wil ik tussen de verzamelde pers gaan staan. Maar het Europaplein is één grote chaos geworden. Tegen 17 uur wordt het nog drukker. Zonder te weten welke kant de betoging op zal gaan, neem ik een gok. En met geluk: ik sta helemaal vooraan de betoging wanneer ze vertrekken.
Mensen staan te pronken met hun borden wanneer de pers er foto’s van neemt. Zonder te lezen wat er op staat, schiet ik ook maar wat foto’s.
Net voor vertrek hoor ik een vrouw tegen haar vriend: “En schat, wat vind je er van?” “Goh niet zo veel, eigenlijk. Er wordt veel geroepen, maar niet veel gezegd”. Dat belooft: zelf ben ik ook met die gedachte naar Brussel getrokken. Klaar om me te laten overtuigen dat het tegendeel waar is.
De rest van de betoging verloopt zoals te verwachten. Er worden liedjes gezongen, slogans geroepen en bordjes vertegenwoordigen de gedachten van de betogers.
ROSA
Ver vooraan loopt de beweging ROSA. Met de boodschap om te reageren tegen onderdrukking, seksisme en een asociaal beleid trekken zij door de Brusselse straten. Ik blijf ter hoogte van hen. Vooraan is er altijd meer te beleven dat achteraan.
Op een gegeven moment blijven de dames staan. Er ontstaat een gat tussen hen en de voorgaande groep. Gehurkt roepen ze voor een sociaal beleid. Fotografen verzamelen ervoor om foto’s te maken. In het Frans roept een vrouw met megafoon om te beginnen rennen. Net zoals alle andere fotografen werd ik verrast. Voor ik het wist werd ik bestormd door een horde vrouwen. Klinkt misschien leuk, maar dat is het zeker niet.
Een tweede keer dat ze stoppen en hurken, maar nu weet ik al wat er gaat gebeuren. Snel een paar foto’s en weer wegwezen dus. En maar goed ook: opnieuw zetten de vrouwen het op een lopen. Deze keer merk ik dat er echt iets leeft bij de jonge vrouwen. Er is een gevoel van eenheid onder hen. Op een speelse manier – door de pers te bestormen – nemen zij even de macht over. We moeten wel weglopen, anders zijn we de klos. Wij moeten luisteren, en zij bepalen wanneer. “À qui est la rue? À nous est la rue!”
Iraanse vrouwen
Een veelgebruikte zin die worden gescandeerd, is: “Solidarité avec des femme du monde entier” (Solidariteit met vrouwen over de hele wereld). Een simpele zin, maar zo veelzeggend. Hier hebben de vrouwen het goed, maar niet overal op deze wereld is het even gemakkelijk. Iets voor ROSA lopen de mensen van de Wereldvrouwenmars. Zij komen op voor Iraanse vrouwen die onderdrukt worden door de islam.
Dat vind ik heel belangrijk, maar ook heel moedig. Op zo’n mars krioelt het namelijk van linkse progressievelingen. Weinigen daarvan zullen rechtstreeks slecht over de islam praten. Terwijl extreem gelovigen – van welke religie dan ook – helemaal niet zo progressief zijn. Ik ben voor vrije meningsuiting en iedereen mag doen wat hij of zij wil, maar het moet wel ethisch verantwoord blijven. En als de islam of eender welke religie dat onderdrukt, dan ben ik tegen die onderdrukking.
Toiletdames
Een stelling waar ik het zelf zeker mee eens ben. Er wordt van vrouwen altijd verwacht dat ze de huishoudelijke karweitjes opknappen. De traditie wilt namelijk dat de man voor het geld gaat werken en dat de vrouw voor hem zorgt wanneer hij dat doet. Al is de maatschappij daar al lang voorbij, de gedachte leeft nog altijd voort.
Een vrouw wilt vandaag de dag ook carrière maken, net als de man. Om die carrière waar te maken zal de vrouw er zich volledig op moeten focussen. Een man die helpt in het huishouden helpt ook aan de carrière en de droom van zijn vrouw.
Verkrachtingscultuur
Een veel vernoemd woord is ‘verkrachtingscultuur’. Om te weten te komen wat het precies is, google ik het even. Volgens dewereldmorgen.be is het de agressie en het gebrek aan respect tegenover vrouwen. Voorbeelden zijn halfnaakte vrouwen in reclame en seksistische grappen. En dat zou tot verkrachting leiden.
Deze zaken zouden zodanig in onze “cultuur” zitten, dat je het de verkrachtingscultuur kan noemen. Maar naar mijn mening is er nogal een grote sprong tussen seksistische grappen en verkrachting. Over de grens van humor kan je nog eeuwen discussiëren zonder tot een besluit te komen. Daar ga ik niet dieper op in.
Maar halfnaakte vrouwen in reclame zijn inderdaad overbodig en lijken vaak enkel en alleen om het mannelijk publiek te lokken. Een oproep om die reclame uit het dagelijkse leven weg te halen, is inderdaad nodig.
Ook vermeld in het artikel: vrouwen fotograferen en zonder hun medeweten online plaatsen. Daar bestaat voor mij geen discussie over: zulke dingen kunnen gewoon niet. Al denk ik wel dat het slechts een heel klein percentage van de mannen is die zulke dingen doen. Dus maakt het dan echt deel uit van een cultuur als slechts weinigen het doen?
Alleen vind ik de naam ‘verkrachtingscultuur’ wat ongelukkig gekozen. Het is een schokkende naam die de aandacht trekt. Maar als je die term te vaak gaat gebruiken, gaat de betekenis ervan weg. Verkrachting is een serieus misdrijf en mag niet om de haverklap geroepen worden zonder dat het misdrijf heeft plaatsgevonden.
Kapitalisme
Net zoals op de klimaatmars wordt ook hier het kapitalisme gehekeld. Hoewel het bij de klimaatmars meer voor de hand liggend was, moest ik hier wel even over nadenken
Het enige dat ik kan bedenken, is dat het kapitalisme mensen aanspoort om voorbij de ethische normen te handelen. Kijk bijvoorbeeld naar de reclame. Alleen lijkt het dan weer gek om het volledige kapitalisme de schuld te geven.
Loonkloof
Een van de meest omstreden woorden is toch wel de loonkloof. Die stelt dat mannen gemiddeld meer verdienen dan vrouwen. Vooral dan omdat vrouwen in verplichte zwangerschapsverlof moeten of dat vrouwen minder snel een vast contract krijgen omdat ze kunnen uitvallen wegens zwangerschap.
Ondenkbare situaties in een Westers land als België, maar over de manier waarop die loonkloof wordt aangeduid heb ik wel mijn bedenkingen.
Van alle mannen wordt het gemiddelde inkomen genomen en van alle vrouwen wordt het gemiddelde inkomen genomen. Verschillende jobs en een verschil in aantal uren worden overschreden. Nu kan het inderdaad zijn dat mannen meer voordelen krijgen dan vrouwen en dat dat de kloof doet ontstaan. Maar voor dezelfde job wordt nog altijd hetzelfde loon gegeven. Ongeacht man of vrouw. De kloof ontstaat vooral door het verschil in jobs, niet in betaling van dezelfde job.
Mannen hebben over het algemeen dus beter betaalde jobs. Dat is niet het probleem. De manier waarop mannen aan die job geraken en vrouwen niet, dàt is het probleem. En dat wordt niet aangetoond met een loonkloof.
Wat misschien ook wel meespeelt, is dat de keuze in studies en jobs afhankelijk is van geslacht/gender. Om lekker stereotiep te doen: ingenieurs, goed betaald, en de zorgsector, minder goed betaald. Volgens een artikel van De Tijd vorig jaar was slechts 12 procent van de ingeschreven studenten in de faculteit industriële ingenieurswetenschappen aan de KU Leuven vrouwelijk. Dat tegenover 86 procent geregistreerde vrouwen die in de zorgsector werken in Vlaanderen in 2014.
Neem wel in acht dat dit slechts twee sectoren zijn en dat het stereotype in allerlei andere sectoren misschien wel doorbroken wordt.
Ik heb misschien wel wat uitgeweid over het thema in plaats van bij de optocht te blijven. In mijn ogen is iedereen een feminist. Wie wilt er nu niet dat vrouwen gelijk behandelt worden? Maar we moeten eerder luisteren naar de mensen die Iraanse vrouwen steunden. Met alle respect, maar zij hebben het veel harder nodig dan de vrouwen hier.
Hoe kijk ik nu naar vrouwenrechten? Nog een beetje hetzelfde, eigenlijk. Zolang ik me niet aangesproken voel door hetgeen waarvoor de vrouwen op straat komen, denk ik dat ik het goed doe. Hier in België hebben we qua wetgeving al een lange weg afgelegd, maar we hebben nog altijd werk als maatschappij.
Internationale vrouwendag zit er op. Een hectische dag: veel gehoord en veel dat ik moet onthouden. Met wat vertraging komt de trein naar huis er aan. Opnieuw passeer ik Brussel-Noord waar ondertussen de rode lampen zijn aangegaan. Het contrast met de vrouwen die net op straat aan betogen waren, kan niet groter. Net als ik op weg naar huis, heeft ook ons landje toch nog een hele weg te gaan.
Over betogingen 